Skip to Main Content

Tystysgrif AU mewn Camddefnyddio Sylweddau: Cyfeirio

Cyflwyniad i gyfeirio

Rhaid i'r holl waith ysgrifenedig rydych yn ei wneud wrth farcio gyfeirnodi at yr holl ffynonellau gwybodaeth y gwnaethoch eu defnyddio wrth ysgrifennu eich aseiniad. Gelwir hyn yn gyfeirio ac mae'n cydnabod gwaith a syniadau pobl eraill rydych wedi’u defnyddio yn eich aseiniad neu’ch prosiect ymchwil eich hun. Rhaid i chi gynnwys manylion am yr holl lyfrau, gwefannau, delweddau a ffynonellau gwybodaeth eraill y gwnaethoch eu defnyddio wrth baratoi ac ysgrifennu eich aseiniad.
Mae cyfeirnodi yn dangos eich bod wedi ymchwilio i'ch pwnc ac yn dangos eich sgiliau wrth gasglu gwybodaeth, asesu ei pherthnasedd, dadansoddi, gwerthuso a deall gwaith pobl eraill. Mae cyfeirnodi yn rhoi hygrededd i'ch gwaith a gall arwain at farc neu radd well. Mae hefyd:

  • yn dangos yr hyn rydych wedi'i ddarllen ac yn caniatáu i eraill nodi'r ffynonellau rydych wedi'u defnyddio

  • yn dangos eich bod wedi darllen yn eang ac wedi deall y pwnc

  • yn rhoi tystiolaeth ategol ar gyfer eich syniadau, eich barn a'ch dadleuon

  • yn cydnabod gwaith pobl eraill

  • yn osgoi llên-ladrad drwy ei gwneud yn glir pa rai yw eich syniadau chi a pha rai sy'n syniadau i rywun arall

Drwy gyfeirnodi at waith pobl eraill yn gywir, rydych yn osgoi cyhuddiadau o lên-ladrad. Mae llên-ladrad yn golygu copïo gwaith rhywun arall ac esgus mai eich gwaith chi ydyw; gall fod yn fwriadol neu'n ddamweiniol. Yr unig ffordd o osgoi llên-ladrad yw cyfeirnodi at bob ffynhonnell wybodaeth a ddefnyddir yn eich gwaith. Mae enghreifftiau o lên-ladrad yn cynnwys:
  • copïo a chludo testun neu ddelweddau o'r rhyngrwyd heb gydnabod (gan ddyfynnu) y ffynhonnell wreiddiol
  • defnyddio gwaith rhywun arall a chymryd arnoch mai eich gwaith chi ydyw
  • peidio rhoi dyfyniad mewn dyfynodau
  • dyfynnu, crynhoi neu aralleirio gwaith pobl eraill heb ddyfynnu'r ffynhonnell wreiddiol
  • Newid geiriau neu ymadroddion ond copïo strwythur y frawddeg heb ddyfynnu'r ffynhonnell wreiddiol
  • dyfynnu ffynonellau na wnaethoch eu defnyddio
Mae gonestrwydd academaidd yn golygu cymryd cyfrifoldeb am eich gwaith eich hun. Mae datblygu a chynhyrchu eich gwaith eich hun yn gofyn i chi gywain, deall a chyflwyno syniadau pobl eraill; byddwch yn llunio eich barn a'ch syniadau eich hun yn seiliedig ar waith pobl eraill. Mae'n bwysig gwahaniaethu rhwng gwaith pobl eraill a’ch gwaith eich hun, a chydnabod gwaith pobl eraill yn gywir gan ddefnyddio'r confensiynau cyfeirnodi cywir.

Bwriad y canllaw hwn yw cyflwyno’r broses gyfeirnodi i chi yng nghyd-destun deall arferion academaidd da a gonestrwydd academaidd. Rydym eisiau sicrhau bod gennych y sgiliau angenrheidiol i lunio gwaith ysgrifenedig gonest, ac osgoi llên-ladrad. Mae deall sut i ddefnyddio gwaith pobl eraill yn sgil y byddwch yn ei ddysgu yn y coleg ac yn mynd ag ef gyda chi i Addysg Uwch neu'r gweithle. Gydag arferion academaidd a sgiliau cyfeirnodi da, ni fydd llên-ladrad yn rhywbeth i chi boeni amdano.

Pryd bynnag y byddwch yn defnyddio syniad neu waith rhywun arall, rhaid i chi ei gyfeirnodi ato yn eich aseiniad, e.e. llyfrau, erthyglau cylchgronau, papurau newydd, tudalennau gwe, fideos, nodiadau darlithoedd, delweddau, rhaglenni teledu, neu unrhyw gyfrwng arall y byddwch yn ei ddefnyddio yn eich aseiniad.

Mae'n werth nodi nad ystyrir bod pob syniad yn perthyn i bobl eraill, ac fel arfer ffeithiau, dyddiadau a digwyddiadau yw'r rhain sy'n cael eu hadnabod yn gyffredinol gan rywun sy'n astudio pwnc penodol. Mae hyn yn wybodaeth gyffredin ac nid oes angen i chi ei cyfeirnodi.

 

 

Cynlluniwch eich gwaith fel bod gennych ddigon o amser i ymchwilio, darllen ac ysgrifennu; gall rhuthro i gwrdd â therfynau amser arwain at ‘lwybrau byr’ ac ymarfer academaidd gwael.
  • Cadwch gofnod o'r holl ffynonellau rydych chi'n eu darllen wrth fynd (awdur, teitl, dyddiad).
  • IOs ydych yn defnyddio deunydd o'r rhyngrwyd, nodwch yr URL a'r dyddiad y gwnaethoch fynd ar y safle.
  • Wrth gymryd nodiadau, gwnewch yn siŵr eich bod yn gallu adnabod eich syniadau a'ch geiriau eich hun, lle rydych chi’n cofnodi dyfyniadau uniongyrchol (a chofiwch nodi rhif y dudalen), a lle'r ydych yn aralleirio.
  • Os nad ydych yn siŵr, cyfeiriwch!

Mae'r canllaw hwn yn rhestru'r ffynonellau y byddwch yn eu defnyddio amlaf wrth ysgrifennu eich aseiniadau. Nid yw'n cynnwys yr holl ffynonellau posibl y gallech fod am eu defnyddio.

Gofynnwch i lyfrgellydd am help gydag unrhyw beth nad ydych yn siŵr yn ei gylch neu cysylltwch â ni drwy e-bostio libraries@nptcgroup.ac.uk

Dylech gael sesiwn gweithdy llyfrgell ar gyfeirio yn eich blwyddyn gyntaf yn y coleg. Gallwch hefyd fynd i sesiynau galw heibio yn y llyfrgell neu archebu sesiwn un-i-un gyda Chynghorydd Llyfrgell profiadol. Mae rhagor o wybodaeth ar gael ar dudalen Moodle Llyfrgelloedd.

Cyfres o ganllawiau yw system neu arddull cyfeirnodi sy'n dangos i chi pa wybodaeth sydd ei hangen mewn cyfeiriad a pha fformat y dylech ei ddefnyddio, yn eich testun ac yn eich rhestr gyfeirio ar ddiwedd y ddogfen. Mae Grŵp NPTC yn defnyddio system gyfeirnodi Harvard yn bennaf:

  • Awdur-Dyddiad (e.e. Harvard): Rhoddir cyfenwau a blwyddyn cyhoeddi'r awdur yn y testun a rhoddir rhestr gyfeirio/llyfryddiaeth yn nhrefn yr wyddor ar y diwedd.

Mae rhai adrannau'n defnyddio systemau gwahanol:

  • Rhifiadol (e.e. Vancouver ar gyfer Cyfrifiadura a TG): Mae rhif uwchysgrif yn y testun yn cyfeirnodi at restr gyfeirnodi gyda rhifau ar ddiwedd y ddogfen.

  • Llyfryddiaeth-Troednodyn (e.e. MHRA ar gyfer Hanes): Mae rhif uwchysgrif yn y testun yn cyfeirnodi at y troednodiadau a geir ar waelod pob tudalen a rhoddir rhestr gyfeirio/llyfryddiaeth yn nhrefn yr wyddor ar y diwedd.

Bydd eich darlithwyr yn cadarnhau pa system y dylech ei defnyddio.

Sut i gyfeirio arddull Harvard

Book with single author

In-text citation example

 Reference list order

Oliver (2001, p. 131) states that “Farro is a grain, similar to couscous or bulgar wheat, which has a great nutty flavour”.
  1. Author name (Surname, Initial.)
  2. Year of publication (in brackets)
  3. Title. (in italics)
  4. Edition. (only if not 1st edition)
  5. Place of publication: Publisher.
Reference list example
Oliver, J. (2001) Happy days with the naked chef. London: Penguin Books.

Os yw e-lyfr yn union yr un fath â'i fersiwn print, gyda manylion cyhoeddi, rhifau argraffiad a thudalennau, yna rydych chi’n cyfeirio atynt yn yr un ffordd â llyfr printiedig. Nid oes angen gwahaniaethu rhwng y fersiwn printiedig neu ar-lein.

Edrychwch ganllaw cyfeirnodi NPTC i gael rhagor o enghreifftiau.

Website

In-text citation example

 Reference list order

Rincon (2010) states that “a space impact was behind the mass extinction event that killed off the dinosaurs”.
  1. Author(s) name (Surname, Initial.)
  2. Year site was published/last updated (in brackets)
  3. Title of web page. (in italics)
  4. Available at: URL
  5. (Accessed: date)
Reference list example
Rincon, P. (2010) Dinosaur extinction link to crater confirmed. Available at: http://news.bbc.co.uk/1/hi/sci/tech/8550504. stm (Accessed: 5 March 2010). 

Edrychwch ganllaw cyfeirnodi NPTC i gael rhagor o enghreifftiau.

Print Journal Article

In-text citation example

 Reference list order

According to Davies (2018, p. 26) “understanding movement is an essential aspect of biology but it takes a multidisciplinary approach to appreciate how living organisms…interact with their environment”.
  1. Author(s) name (Surname, Initial.)
  2. Year of publication (in brackets)
  3. Title of article, (in ‘single quotation marks’)
  4. Title of journal, (in italics and capitalise first letter of each word in title, except for linking words such as and, of, the, for)
  5. Issue information (volume (no brackets) issue, month or part number (in round brackets)),
  6. Page numbers pp
Reference list example
Davies, Z. (2018) ‘Human walking: mechanics and muscle’, Biological Science Review, 30(4), pp. 26-30.

Edrychwch ganllaw cyfeirnodi NPTC i gael rhagor o enghreifftiau.

Photographs from the Internet 

In-text citation example

 Reference list order

This image (McQuater, 2014) clearly shows… 
  1. Photographer (Surname, Initial.)
  2. Year of publication (in brackets)
  3. Title of photograph (in italics)
  4. Available at: URL
  5. Accessed: date).
Reference list example
McQuater, K. (2014) Ten years of Facebook. Available at: http://www.thedrum.com/news/2014/02/03/f acebook-10 (Accessed: 19 March 2014).

Os ydych yn cynnwys delwedd yn eich gwaith, dylech gynnwys dyfyniad o dan yr eitem a chyfeirnod ar ddiwedd eich gwaith.

Edrychwch ganllaw cyfeirnodi NPTC i gael rhagor o enghreifftiau.

Enghraifft o restr gyfeirio

Laudon, J. & Laudon, P. (2000) Management information systems: managing the digital firm. Harlow: Pearson Education.

Maslin, M. (2009) Global warming: a very short introduction. New York: Oxford University Press.

McMillan, K. and Weyers, S. (2011) How to write essays and assignments. Available at http://www.amazon.co.uk/kindle-ebooks (Accessed 9 May 2018).

Mullins, L. (2010) Management and organisational behaviour. 9th ed. Harlow: Prentice Hall.

Roberts, S. (2019) ‘The London killings of 2018: the story behind the numbers and some proposed solutions’, Crime Prevention and Community Safety, 21(2), pp.94-115. doi:10.1057/s41300-019-00064-8.

Stiglitz (2013) The price of inequality. London: Penguin. ‘Why can’t a woman succeed like a man?’ (2009) The Trouble with Working Women, episode 1, 18 May. BBC Two. Available at: Box of Broadcasts (Accessed: 28 June 2019).

Edrychwch ganllaw cyfeirnodi NPTC i gael rhagor o enghreifftiau.

Argymhellion i’w darllen

Sut mae cyfeirio’n gweithio

Pan fyddwch yn cyfeirnodi at waith neu syniadau rhywun arall yn eich aseiniad rhaid i chi ddangos o ble y daeth. Dyfyniad mewn testun yw hwn, ac mae'n rhoi manylion cryno am y gwaith rydych chi’n cyfeirnodi ato.

Mae arddull cyfeirnodi Harvard yn cynnwys

  • Cyfenw'r awdur(on)/golygydd
  • Blwyddyn cyhoeddi
  • Rhifau tudalen (sydd eu hangen bob tro gyda dyfyniad uniongyrchol neu syniad o dudalen benodol) e.e. (Pears and Shield, 2019, t. 7).
  • Cofiwch fod dyfyniadau mewn testun yn cael eu cynnwys yn eich cyfrif geiriau terfynol.

 

Mae dyfyniad uniongyrchol yn defnyddio union eiriau rhywun arall yn eich aseiniad, a dylai fod yn berthnasol i'ch dadl. Gall gormod o ddyfyniadau amharu ar lif ac arddull eich dull chi o ysgrifennu; byddai'n well gan eich tiwtor i chi ddehongli'r wybodaeth yn eich geiriau eich hun gan fod hynny'n dangos eich bod wedi deall y dystiolaeth.

Pan fyddwch yn aralleirio, rydych chi’n cymryd geiriau rhywun arall ac yn eu haddasu fel eich geiriau eich hun. Dyma ffordd arall o gyfeirnodi at syniadau neu ddadleuon awdur heb ddefnyddio dyfyniadau uniongyrchol. Bydd eich aseiniad yn darllen yn fwy naturiol ac yn eich arddull ysgrifennu eich hun, ac yn dangos eich bod yn deall yr hyn y mae'r awdur yn ei ddweud. Rhaid i chi ddyfynnu a cyfeirnodi at eich ffynhonnell wybodaeth o hyd.

Pan fyddwch yn crynhoi rydych yn darparu trosolwg neu ddatganiad byr o brif bwyntiau erthygl, pennod, llyfr neu dudalen we. Byddwch bob amser yn ysgrifennu crynodeb yn eich geiriau eich hun ac yn cynnwys prif gysyniad yr awdur. Mae'n wahanol i aralleirio gan eich bod yn hepgor gwybodaeth fanwl. Os ydych chi’n crynhoi'r prif syniad nid oes angen i chi gynnwys rhif tudalen yn eich dyfyniad yn y testun, dim ond enw'r awdur a’r flwyddyn cyhoeddi.

 

Mae rhai awduron yn dyfynnu neu'n cyfeirnodi at waith pobl eraill a gelwir hyn yn gyfeirnodi eilaidd. Os ydych yn dymuno defnyddio'r wybodaeth hon, dylech geisio dod o hyd i'r ffynhonnell (gynradd) wreiddiol a dyfynnu o waith yr awdur gwreiddiol. Os yw'n anodd dod o hyd i'r ymchwil wreiddiol hon neu gael gafael arni, a'ch bod yn hyderus bod y ffynhonnell eilaidd yn ddibynadwy yna bydd eich dyfyniad mewn testun yn cynnwys y brif ffynhonnell a'r ddogfen y daethoch o hyd iddi.  Ond, wrth lunio eich rhestr gyfeirnodi, dim ond y llyfr neu'r erthygl y gwnaethoch chi eu darllen, NID y ffynhonnell gynradd, y byddwch yn ei gynnwys.

Ar ddiwedd eich aseiniad, bydd angen i chi ddarparu rhestr gyflawn o'r holl ddyfyniadau rydych wedi’u defnyddio yn eich gwaith. Rhestr gyfeirnodi neu lyfryddiaeth yw hon, ac mae'r dyfyniadau'n cysylltu â manylion llawn yr wybodaeth rydych wedi'i defnyddio ar ddiwedd eich gwaith. Trefnir y rhestr yn nhrefn yr wyddor yn ôl cyfenw'r awdur, neu yn ôl teitl os nad oes awdur. Mae rhestr gyfeirnodi yn caniatáu i'r darllenydd ddod o hyd i'ch ffynhonnell wybodaeth wreiddiol.

Mae rhestr gyfeirnodi yn cynnwys yr holl wybodaeth y gwnaethoch ei defnyddio yn eich aseiniad.

Mae llyfryddiaeth yn cynnwys yr holl wybodaeth y gwnaethoch ei dyfynnu yn eich aseiniad ac unrhyw ffynonellau cefndirol ychwanegol y gallech fod wedi eu darllen ond nad ydynt yn cael eu defnyddio yn eich aseiniad.

Mae'r rhan fwyaf o diwtoriaid yn gofyn am restr gyfeirnodi ond os nad ydych yn siŵr pa un sydd ei hangen, gofynnwch iddynt egluro:

  •   ysgrifennwch y rhestr yn nhrefn yr wyddor yn ôl cyfenw'r awdur, ac yna ei flaenlythrennau
    • os oes dau neu dri awdur, dylech gynnwys eu cyfenwau a'u blaenlythrennau
    • os oes pedwar neu fwy o awduron, defnyddiwch y talfyriad et al. ar ôl enw'r awdur cyntaf
  • os ydych yn defnyddio sawl gwaith gan yr un awdur, bydd eich cyfeiriadau yn cael eu trefnu’n gronolegol (yn ôl blwyddyn cyhoeddi, gan ddechrau gyda'r hynaf)
  • os byddwch yn enwi dau gyhoeddiad neu fwy gan awdur yn yr un flwyddyn, bydd angen i chi wahaniaethu rhyngddynt yn y testun a'r rhestr gyfeirnodi. Gallwch wneud hyn drwy ychwanegu llythrennau ar ôl y dyddiad cyhoeddi e.e. (Mullins, 2017a) a (Mullins, 2017b)
NPTC Group of Colleges, Dŵr-y-Felin Road, Neath, SA10 7RF